Margiela in het Museum

Twaalf collecties. Meer had Martin Margiela niet nodig om een blijvende indruk te maken op de internationale modewereld. Twaalf collecties voor luxehuis Hermès, die nog tot het eind van de zomer centraal staan in een expo in Antwerpen.

Het had een mooie droom kunnen zijn. Martin Margiela, de Belgische modemaker die jarenlang in de anonimiteit wist te vertoeven, geen interviews gaf en erin slaagde zich niet te laten fotograferen, komt de lobby van een boetiekhotel in Antwerpen binnen. Hij heeft zijn mama aan de arm en zorgt ervoor dat ze geen stap verkeerd zet. Margiela wordt aangesproken door iemand in de lobby die hem herkent, hem ietwat verbouwereerd de hand schudt en hem vervolgens feliciteert met zijn gloednieuwe expo in het Modemuseum.  Waarop hij zegt: ‘Het was hard werken maar het was ook nodig. Al was het maar omdat niemand het zou vergeten.’

De man uit de droom heeft een punt. Want twaalf collecties, goed voor de periode 1997-2003, verdwijnen al snel tussen de plooien van de modegeschiedenis. Zeker omdat zijn eigen collecties, voor Maison Martin Margiela, al van bij het prille begin, in oktober 1988, zware indruk maakten. Hier was een man aan het werk die van duurzaamheid en recyclage een punt maakte, nog voor dat trendy begrippen werden. Deze designer, een alumnus van de modeafdeling van de academie van Antwerpen, had het systeem van de mode doorbroken door eigen castings doen, aparte locaties voor defilés te kiezen en vooral: kleding te maken die ontstond door deconstructie van bestaande kledij. Ongezien in een tijd dat glamour en glitter het mooie weer maakten.

Dat Margiela in oktober 1997 door de toenmalige ceo van Hermès aangesteld werd als creatief directeur, sloeg in als een bom. Margiela was in die tijd een absolute outsider. Een designer waarvan het gros van de Franse modepers toen niet eens één defilé had gezien. En toch werd de man die niemand ooit geïnterviewd  had ingelijfd bij het luxehuis par excellence. En wel om de juiste redenen. Want wie de expo in Antwerpen gaat bekijken, zal zien dat Margiela vakmanschap en ambacht en meer van die waarden die ook bij Hermès in de bovenste schuif liggen, zeer hoog in het vaandel droeg, zelfs in zijn eigen lijn. Voor wie niet zou weten waar échte luxe om draait: essentieel zijn lichte materialen, een vorm die je lichaam koestert, stoffen die strelen…

Hoe je dat in een expo giet? Wie binnenloopt in het MoMu, heeft het meteen begrepen. Elke ruimte zit vervat in twee werelden: de oranje achtergrond staat voor wat Margiela voor Hermès deed – oranje is nu eenmaal de huiskleur van het luxehuis  – alles wat tegen een witte achtergrond staat, heeft Margiela voor zijn eigen label gerealiseerd. En dan merk je dat beide werelden naadloos in elkaar overlopen. Dat Margiela niet meteen anders begon te denken van zodra hij aan een Hermès collectie begon te tekenen, neen, hij ging gewoon op hetzelfde elan verder maar in luxeversies. Dus zien we lange winterjassen die opgebouwd zijn in drie lagen, wat hij ook voor Maison Margiela deed. Of we zien zijn immense V-hals truien, in materialen die bij Hermès de grootste luxe uitstraalden. Of net niet: want blijkbaar was Margiela zo’n fan van shetlandwol dat hij die wou gebruiken voor Hermès maar uiteindelijk een njet kreeg van de grote baas: dus zocht Margiela een draad die leek op shetlandwol maar in realiteit de mooiste kasjmier bleek te zijn.

Margiela heeft op zes jaar tijd enkele iconische kledingstukken neergezet voor het luxehuis: de trenchcoat en de wintermantel zijn twee voorbeelden, net als het broekpak en de smokingjas (gepikt uit de mannenkast, maar bedoeld voor vrouwen).  Net zoals hij dat deed voor zijn eigen lijn, haalde hij de voering naar de buitenkant. Wat van binnen zat, mocht plots naar buiten, waardoor een laagjesspel ontstond dat nooit eerder geëtaleerd werd.

Fans van Hermès hadden misschien verwacht dat Margiela zich zou gooien op de bekende referenties binnen het huis: van de Birkin-tas tot de vele carrées-sjaals. Niks daarvan. Margiela  voegde wel een icoon toe aan het Hermès-erfgoed:  het bestaande Cape Cod horloge (een ontwerp van Henri d’Origny uit 1991) voorzag hij van een zogenaamde double tour  : een leren bandje dat tweemaal rond de pols gaat. Een icoon dat nadien wereldwijd gekopieerd werd.

De expo laat vooral zien dat Margiela van vrouwen houdt. Zijn schoonheidsideaal gaat van jong tot oud, met kenmerken als sterk en stevig met de voeten op de grond. Een vrouw die haar mannetje staat kortom. Voor de expo werden bepaalde kledingstukken gefilmd op vrouwen die Martin Margiela vandaag nog altijd in zijn beeldtaal zou gebruiken – gesteld dat hij nog in de mode zou zitten uiteraard. Trouwens: wie de expo binnenkomt, hoort een geluidsfragment dat hij tweemaal liet horen tijdens een Hermès-defilé: het gaat om de soundscape Les Compliments, een werk van Marie-Hélène Vincent, dat hij tweemaal liet horen tijdens een Hermès-defilé, een kwartier vol complimentjes aan vrouwen.  Het doet me denken aan de droom, waarbij hij zijn mama ondersteunt wanneer ze samen binnenkomen in dat boetiekhotel in Antwerpen. U had het al begrepen. Geen droom, maar pure realiteit. Dat we het niet mogen vergeten, wat hij deed. Hoe zouden we het kunnen vergeten?

 ‘Margiela, de Hermès jaren’ loopt nog tot 27 augustus in het MoMu in Antwerpen.